Umiejętności myślenia rozwijają się w wyniku doświadczania otaczającego świata.

Czy uważasz, że niektórzy uczniowie są "bardziej zaawansowanymi" w swoim myśleniu niż inni? Jak opisałbyś takiego ucznia? czym się wyróżnia jego sposób myślenia od ucznia, który twoim zdaniem jest mniej „zaawansowany w myśleniu”?

 Czy uważasz, że umiejętności myślenia uczniów są  różne na różnych przedmiotach? Czy uczeń, który umie myśleć na fizyce to myśli w sposób zaawansowany na matematyce, na języku polskim?

   Jakie metody nauczania lub techniki wykorzystałeś, pomagając uczniom rozwijać lepsze umiejętności myślenia?

Dlaczego uczniowie początkowo nie rozumieją to o czym czytają (w szkole podstawowej) a później prowadzą wyrafinowane dyskusje (w szkole średniej)?

Czy proces rozwoju myślenia jest taki sam dla każdego  dziecka? Czy proces jest taki sam dla dorosłych osób uczących się?

Przeprowadzono szereg badań na ten temat i takie wyprowadzono wnioski:

Z wiedzy o rozwoju myślenia wynika, że pewne składowe umiejętności myślenia rozwijają się z doświadczenia (np. uczenia się pierwszego języka). Rozwój ten jest niemal identyczny w różnych kulturach i biegnie niemal dokładnie tym samym harmonogramem, kończąc około pięciu lat.

Inną składową rozwoju poznawczego umiejętności myślenia jest nauka  w szkole i od rodziców. Duża „część tego”, co uważamy za inteligencję, składa się umiejętności, które uczniowie nabywają w szkole. Nasze wyobrażenie odnośnie myślenia uczniów jest mocno niedoszacowane. 

Wszystkie badania wskazują na to, że uczeń dysponuje bardzo zaawansowanymi umiejętnościami myślenia. Można tego doświadczyć samemu stawiając uczniowi pytania sformułowane we właściwy sposób i dotyczące tematów jemu znanych.

Uczniowie, którzy przychodzą na lekcje posiadają umiejętności, Które mozna wykorzystać do nauczania abstrakcyjnych pojęć. Np uczeń, który wie, że woda i słońce przyczyniają się do wzrostu roślin, rozumuje na zasadzie analogii działania gazów - wzrost ciepło przyczynia się do wzrostu ciśnienie. Wyzwaniem dla nauczyciela jest to zauważyć i dokonać w właściwym momencie transformacji wiedzy z jednej dziedziny w drugą.Uczniowie uczą się najlepiej, jeśli najpierw poznają pojecie w określonym obszarze tematycznym, a następnie widzą tę samą koncepcję zastosowaną w innych dziedzinach wiedzy.

Można zadawać pytania tak jak na poniższym fragmencie serialu: "Posterunek 13"

W rozwoju myślenia ważne jest stosowanie pewnych strategii  nauczania i sposobów wyjaśniania rzeczy, które skuteczne pomagają uczniom przejść do działania i wykorzystania abstrakcyjnego pojęcia.

Doświadczenie odgrywa istotne znaczenie w rozwijaniu umiejętności myślenia.

Wszystkie małe dzieci  rozwijają umiejętność myślenia z ogólnych doświadczeń z dzieciństwa. W wyniku  interakcji z innymi osobami z rodziny, doświadczeń z rodzeństwem, szkołą, rówieśnikami wzbogacają swoją wiedzę podstawową . W pierwszej kolejności  to ekspozycja na język. Małe dziecko ma mały zasób słownictwa a mimo wszystko gramatyka sześcioletniego dziecka jest niemal taka sama, jak u dorosłego. Myślenie niemowląt, zanim nauczą się mówić, jest prawie zupełnie inne niż myślenie dzieci, które operują językiem.

Rozwój ogólny pomaga uczniom zgłębiać tajniki otaczającej rzeczywistości w szkole. Uczeń w interakcji ze środowiskiem szkolnym wzbogaca swoje modele umysłowe o nowe doświadczenia a to wpływa na pamięć i naukę nowych umiejętności. Modele umysłowe pozwalają uczniowi szybciej przetwarzać nowe informacje i powoli stają się automatyczne. Oczywiście nie ma jednego "mechanizmu rozwoju".  Rozwój odbywa się w skomplikowanej interakcji między środowiskiem (m.in.szkołą, domem rodzinnym) a uczniem.

Powszechny mit często powtarzany w środowiskach nauczycielskich na temat sztywnych reguł związanych z etapami rozwoju umiejętności  myśleniem nie ma potwierdzenia w badaniach. Uważa się bowiem, że trzecio-klasiści nie potrafią myśleć logicznie a uczniowie klasy gimnazjalnej mają już tą umiejętność. Uczniowie młodszych klas szkoły podstawowej rozumują tylko na poziomie konkretów a szkoły gimnazjalnej na poziomie abstrakcyjnym. Niestety, dowody nie popierają modelu dobrze zdefiniowanych sztywnych etapów myślenia. Istoty ludzkie są znacznie bardziej skomplikowane:). Uczeń klasy trzeciej może myśleć bardzo logicznie w niektórych sytuacjach, a w niektórych sytuacjach licealiści są "nielogiczni" w swoim myśleniu. Uczniowie klasy czwartej czasami myślą abstrakcyjnie a licealiści czasami potrafią utknąć w konkretnych sposobach rozumowania. Jeden i ten sam uczeń raz myśli bardzo konkretnie w matematyce przy rozwiązywaniu zadania, ale potrafi wyprowadzić abstrakcyjnie rozumowanie na języku polskim  w tym samym czasie.

Charakterystyczne wzorce myślenia  rozwijają się nierównomiernie w różnych dziedzinach i opierają się na doświadczeniach/wiedzy podstawowej czyli -"Rozwój myślenia w różnych dziedzinach ma wiele twarzy i wszystko zależy od wiedzy tła"

Maksyma zalecana nauczycielom, aby „przechodzi od rzeczy konkretnych do abstrakcyjnych”, jest dlatego bardziej znana niż rozumiana. Gdy słyszymy słowo „okno” nie potrzebujemy się namyślać , aby uchwyci znaczenie okna. Słowo to ma znaczenie tak bezpośrednie, że nie potrzeba żadnego wysiłku, aby je sobie wytłumaczyć. Każdy z nas znaczenie abstrakcyjnych pojęć  możemy uchwycić dopiero wtedy, kiedy przypomni sobie pojęcie bardziej znane, a następnie zobaczy związki pomiędzy nimi i tym, czego nie rozumie. Dla kogoś kto się dobrze orientuje w fizyce i chemii, pojęcia atomu jest konkretne. Fizyk stosuje je nieustannie bez specjalnego trudu myślowego dla ujęcia jego znaczenia. W przypadku uczniów mechanizm rozumowania jest bardzo podobny, zależy od wiedzy jej zautomatyzowania i doświadczenia.

Myślenie i uczenie to nie do końca "od konkretu do abstrakcji"  ale  od czegoś bardziej znanego, od doświadczenia/wiedzy tła do mniej znanego. Rozwój wiedzy obejmuje podstawowe procesy: samoświadomość myślenia, strategie i znajomość nauczanej treści zintegrowaną z własnym doświadczeniem.