Czym są kompetencje kluczowe?

Kompetencje kluczowe bardzo często wybrzmiewają na różnego rodzaju konferencjach, w różnego rodzaju artykułach i innych formach doskonalenia nauczycieli. Wszyscy wiemy, że powinniśmy je rozwijać. Tylko co rozwijać?  4ALL to rzeczywista praktyka rozwijająca kompetencje kluczowe w zakresie uczenia się przez całe życie. 

Kluczowe kompetencje to zdolności, które nasi uczniowie już mają, ale nadal muszą je rozwijać, aby żyć i uczyć się dzisiaj oraz w przyszłości. Rozwijanie kompetencji kluczowych pozwoli naszym uczniom stać się pewnymi siebie,  zaangażowanymi, uczącymi się przez całe życie. Kluczowe kompetencje dzieki instruktażowemu modelowi 4ALL zostają wbudowane w program nauczania. Uwzględniają zmiany, które zaistniały w społeczeństwie, na rynku pracy, w wiedzy i technologii. Kompetencje kluczowe nie modyfikują podstawy programowej, ale pozwalają dokonać zmiany sposobu postrzegania i przetwarzania wiedzy przez uczniów. Kluczowe kompetencje uwzględniają zmiany, stawiając dzisiejszych uczniów w centrum uwagi i przynosząc zmianę perspektywy nauczania i uczenia się. Nie wystarczy już tylko zdobywać wiedzy i umiejętności na poziomie szkoły. Uczniowie potrzebują rozwijać swoje umiejętności w różnych kontekstach teraz i w przyszłości. Przenosić wiedzę z jednego kontekstu do drugiego może uczeń, który: umie myśleć, posługuje się językiem, symbolami i tekstami, zarządza sobą, odnosi się do innych, bierze udział i wnosi swój wkład w cały proces samodoskonalenia.

Uczniowie wykorzystują  swoje  kluczowe kompetencje w wielu różnych sytuacjach: w domu, podczas wydarzeń sportowych lub kulturalnych. Dziecko rozwija kluczowe kompetencje, kiedy planuje posiłek, bierze udział w projektach, współpracuje z innymi lub poznaje zasady gry online. Kluczowe kompetencje dotyczą wszystkich aspektów uczenia się w szkole i są wplecione w każdy temat lekcji. Kluczowe kompetencje to kształcenie umiejętności uczenia się w dowolnym miejscu i czasie, nawet jeśli nie ma nikogo, kto sprawuje kontrolę nad całym procesem. 

W modelu 4ALL kluczowe kompetencje obejmują wiedzę, umiejętności, postawy i wartości, które wpływają na siebie nawzajem. Wymagają od nauczyciela zauważenia nie tylko tego, czego uczą się uczniowie, ale także tego, w jaki sposób się uczą  i czy potrafią kontynuować naukę bez zewnętrznej kontroli. 

Przy określonym zdaniu postaw P jak zgadzasz się ze stwierdzeniem i F kiedy się z nim nie zgadzasz

Zaangażowanie – wstępna konfrontacja, zrozumienie problemu

• Czytam pytanie w zadaniu więcej niż jeden raz?
• Potrafię własnymi słowami opowiedzieć o zadaniu i wskazać pytanie?
• Podkreślam w zadaniu istotne informacje?
• Jeśli nie wiem ja zacząć, wracam do początku zadania i czytam zadanie raz jeszcze?
• Myślę z wyprzedzeniem, czy zadanie będzie trudne lub nie?

Planowanie-okrywanie ważnych w zadaniu informacji, powiązanie treści zadania z własnym doświadczeniem, planowanie kolejności rozwiązania

• Zapisuję to co wiem korzystając z treści zadania, oraz jakie jest pytanie?
• Podczas rozwiązywania zadania spotykam się z trudnościami. Czy wiem na czym polegają?
• Przypominam sobie jakieś własne doświadczenia z życia pomagające mi zacząć rozwiązywać zadanie?
• Wiem w jakiej kolejności zacząć rozwiązywać zadanie? I jak to robił nauczyciel na tablicy?

Monitorowanie- wykorzystywanie różnych strategii ułatwiających rozwiązanie monitorowanie ich skuteczności.

• Umiem się zatrzymać i skupić moją uwagę na ważnych informacjach?
• Umiem narysować problem, aby wyłonić informacje istotne dla rozwiązania zadania?
• Potrafię rozbić zadanie na mniejsze części, aby stało się łatwiejsza?
• Jeżeli źle zacząłem rozwiązywać zadanie, to próbuję jeszcze raz znaleźć inne lepsze rozwiązanie?

Ocena - ocena własnej skuteczności po skończeniu rozwiązywania zadań

• Wiem czy dobrze rozwiązałem zadanie?
• Zakończyłem rozwiązywanie problemu, wiem co bym zrobił inaczej następnym razem?
• Rozwiązując to zadanie dowiedziałem się czegoś o sobie, o swoich mocnych i słabych stronach.

Kalibracja- wstępna ocena trudności zadania oraz przewidywanie własnej skuteczności w rozwianiu problemu.

Portal 4ALL to kopalnia najlepszych praktyk pedagogicznych, skoncentrowana na zagadnieniach związanych ze skutecznym nauczaniem nowej generacji uczniów przy wykorzystaniu instruktażowego modelu lekcji opartego na uczeniu przez doświadczenie.

Przedstawionym rozważaniom będzie przyświecała nadzieja, że dobra znajomość wymogów współczesnego świata jak i procesów uczenia się uczniów będzie powodem do zmiany paradygmatu w edukacji. Zmiany już samej roli nauczyciela, który powinien dobrze przygotować uczniów do nieistniejącej jeszcze pracy, kształcąc umiejętności tworzenia pomysłów i rozwiązań dla problemów, które nie są jeszcze zidentyfikowane, przy użyciu technologii, które nie zostały jeszcze wymyślone. To implikuje wiele wyzwań, stojących przed nauczycielami oraz uczniami. Wiedza jest zbyt obszerna i zbyt szybko się rozwija, żeby nawet najzdolniejszy uczeń mógł otrzymać gotowe rozwiązania wszystkich problemów. Wiedza nie powinna być celem, a narzędziem do rozwoju myślenia. Przedstawiony  Instruktażowy Model Lekcji 4ALL będzie próbą ukazania, dlaczego pewne proponowane metody pracy przemawiają do uczniów bardziej, a inne mniej; jak organizacja nauczanych treści podstawy programowej wokół pojęć kluczowych wpływa na różnorodność doświadczeń uczniowskich, przyczyniając się do zwiększania możliwości samopoznania i niezależnego myślenia; oraz tego jak niewielka modyfikacja warsztatu pracy może przyczynić się do odnowienia nauczycielskiego entuzjazmu dla procesu edukacyjnego.

... idealną klasę, w klasie idealnych uczniów oraz nauczyciela, który uczy idealną klasę. Jak można opisać nauczyciela, jak wygląda, co mówi, jakie towarzyszą mu emocje?

...jacy są jego uczniowie?  Co można usłyszeć, co można zobaczyć, jakie emocje temu towarzyszą?

Ramy Pozytywnej Nauki tworzy model lekcji 4ALL EDUKACJA oparty na czterech wartościach zakorzenionych w uniwersalnych ludzkich potrzebach:

1.     Środowisko-przynależność, budowanie relacji.

2.     Uznanie-mocne strony.

3.     Niezależność-wolny wybór.

4.     Współpraca-pomaganie.

Zapraszam do „klasy idealnej 4ALL EDUKACJA”    

Metafora: wiedza jest zdobywana przez uczącego w procesie różnych doświadczeń to "pożar", w tradycyjnej szkole nauczania przypomina raczej "napełniania wiadra"

Równanie A: przeżycie + interakcja społeczna + myślenie rozbieżne = pożar

Równanie B: Liniowe nauczanie + stres + zbieżne myślenie = napełnianie wiadra

Jakiej szkoły chcemy dla naszych dzieci ? Dla nas samych?

Dlaczego mówimy o modelu nauczania 4ALL Edukacja? Model nauczania stanowi podstawę działań, interakcji uczniów i nauczycieli. Zawiera zestaw propozycji i wskazówek umożliwiających jego implementację w szkole. Jest wiele modeli nauczania. Każdy model lekcji  ma swoje nieodłączne cechy i cele, które pomagają uczyć się uczniom.Nauczyciel może mieszać różne trendy/modele ze sobą, w zależności od potrzeb, włączając je do osobistego modelu nauczania lub modyfikując jeden wybrany zbudować swój repertuar nauczania wokół tego uprzywilejowanego podejścia. 

Model nauczania bezpośredniego / interaktywnego opiera się na psychologii behawioralnej. Jest to model skoncentrowany na nauczycielu, uwypuklający naukę konkretnych informacji w jak najdokładniejszy sposób. Psychologia poznawcza proponuje kilka modeli nauczania, w tym nauczanie przez  dochodzenie, nauczanie zmian koncepcyjnych (cyklu nauki) i synectics. Wreszcie, dwa modele wywodzące się z psychologii społecznej i humanistycznej, a mianowicie: uczenie kooperatywne i uczenie skupione na osobie. Model lekcji 4ALL Edukacja opiera się na psychologii pozytywnej i konstruktywizmie społecznym.

http://www.ocdn.pl/images/nauczyciel_3_2017_publikacja_2.pdf

Na blogu jak i w zakładkach  znajdują się wyjaśnienia zagadnień poparte filmami obyczajowymi.

Proponowane działy:

1. W zakładce :"Model lekcji 4ALL nowy wymiar edukacji" opisano szczegółowo czym jest nauczanie przez doświadczenie. Nauczanie, które zmienia sposób widzenia świata przez uczniów, którzy stając się ekspertami wychwytują prawidłowości tam gdzie uczeń uczący się na pamięć i mający niewyćwiczone oko rozpoznaje tylko niepowiązane elementy rzeczywistości. Uczeń w klasie 4 ALL widzi szczegóły jako części całości i potrafi odróżnić to, co zasadnicze, od tego co przypadkowe. Czytelnik zostanie zapoznany z poszczególnymi krokami lekcji istotnymi dla procesu uczenia się.
2. W zakładce :"Metody pracy w modelu 4ALL"  ujęto strategie i modele nauczania, które zostały uznane za najlepsze na świecie i najlepiej przebadane pod kątem zmian do jakich się przyczyniają. 
3. W zakładce :"Zapraszam do poczytania i dyskusji" zostały poszerzone informacje związane z nauczaniem przez doświadczenie.

Model lekcji 4 ALL pokazuje jakie metody i formy pracy sprawdzą się na każdym etapie lekcji oraz jaka jest rola ucznia i nauczyciela na każdym z nich. Model lekcji 4ALL uwzględniając założenia psychologii pozytywnej,aktywnie angażuje ucznia w proces zdobywania wiedzy, kształtuje umiejętność myślenia wyższego rzędu pozwalając mu na badania, poszukiwania, analizowanie, konstruowanie, sporządzanie, porównywanie, wyciąganie wniosków, testowanie, stawianie hipotez i w końcu ocenianie. Błędy i porażki są rozumiane jako element samodoskonalenia i możliwości rozwoju. 

Wyobraź siebie, chcesz jechać do Chorwacji, próbujesz zarezerwować miejsce w hotelu, potrzebna jest znajomość angielskiego.

Konkretne doświadczenie-próbuję zarezerwować miejsce w apartamencie w Chorwacji ale nie znam języka angielskiego.

Refleksja-wcześniejsze pobyty za granica pokazały jak ważna jest znajomość języka. Brak znajomości języka utrudni mi rezerwację.

Abstrakcyjna wiedza-zaczynam ćwiczyć angielski korzystając z nowych metod nauczania, wybieram słownictwo, które będzie mi potrzebne do dokonania rezerwacji.

Aktywne eksperymentowanie-ćwiczę język rezerwując miejsce w hotelu w Chorwacji.

Czy to coś  przypomina?

Wyobraź sobie pływalnię, na której obserwujesz uczniów? Uczniowie chcą nauczyć się pływać, kogo widzisz?

• uczniów, którzy próbują wchodzić niepewnie do wody,
• uczniów, którzy obserwują jak inni pływają,
• uczniów, którzy gromadzą się w okół nauczyciela i słuchają jego wykładu na temat pływania,
• uczniów, którzy wskakują na szeroka wodę chcąc wypraktykować co usłyszeli.

Zmiana metafory: nieufnośc budzi nieufność a ufność rodzi ufność, jeżeli ja ufam pracownikowi, że on będzie pracował i stworzę mu warunki do pracy to nie potrzeba tzw. kija i marchewki. Tak samo jest z uczniami, kiedy pokazujemy, że im ufamy to uczniowie nam to oddają. 

Wizja szkoły, która pracuje modelem lekcji 4ALL: Przygotować uczniów do zmieniającego się świata, do życia poza szkołą-czyli kreatywnego, uczącego się przez całe życie. Uczeń uczy się myśląc krytycznie, jest przedsiębiorczy, jest samodzielny- kończąc szkołę wie czego chce, ma prawidłowe relacje z nauczycielem i rówieśnikami, korzysta z nowoczesnej technologii, uczy się praktycznie języka obcego poprzez połączenia interdyscyplinarne nauczanego przedmiotu z językiem angielskim.

Wartości – odwołanie się do tego co uczeń już zna i umie, uczenie się na błędach (popełnianie błędów jest  drogą do sukcesu), bezpieczeństwo emocjonalne, dostosowanie nauczania do potrzeb każdego ucznia, jego zainteresowań.

Model lekcji 4ALL wymusza tworzenie w szkole przestrzeni edukacyjnej, gdzie uczniowie mogliby się samodzielnie uczyć.

Musimy pamiętać: Nauka nigdy nie nastąpi jeśli uczeń jej nie przyjmie. Uczenie i nauczanie to podobny związek jak ten, który jest między reklamą a zakupem np. nowego samochodu. W szkole dużo czasu i wysiłku poświęca się „reklamie” czyli różnego rodzaju strategiom i dlatego wszystkim rodzi się pytanie: dlaczego uczeń mimo wielu atrakcji, TIK, multimedia nie uczy się? Odpowiedzią na to pytanie będzie prezentowany instruktażowy model lekcji 4ALL Edukacja uczenia przez doświadczenie.

Kolejne najsłabsze ogniwo: Umieszczenie wiedzy w uczniu czyli kształcenie automatycznego myślenia nastawionego na odbiór wszystkiego co w niego wpada. Postrzeganie świata to egzamin typu „ prawda lub fałsz”. Czy różowy słoń istnieje? Powstał w naszej głowie jego obraz choć wszyscy wiedzą, że różowe słonie nie istnieją. Czyli najpierw przez ułamek sekundy w niego uwierzyliśmy, a następnie włożyliśmy wysiłek żeby w niego nie wierzyć. W przypadku różowych słoni proces zaprzeczania jest prosty i wymaga niewiele wysiłku ale im bardziej skomplikowane pojęcie i im mniej oczywisty wybór miedzy prawdą a fałszem tym wymagany wysiłek jest większy. Zaprzeczanie to część procesu, która jest daleka od automatyzmu. Jeżeli uczeń uzna, że wykładane na lekcjach  pojęcia brzmią dostatecznie przekonująco najprawdopodobniej nie będzie więcej nimi zajmował i kształcąc w ten sposób leniwe nawyki myślowe albo zapamięta albo nie  podawane informacje.

W jaki sposób wyłamać automatyczne leniwe myślenie? Zapraszam do lektury. 

 Jeżeli zadamy pytanie: co jest wartością nadrzędną w pracy nauczyciela? co jest celem? to będziemy w stanie odpowiedzieć czy do celu dążymy?

Nie ma jednej odpowiedzi. Wśród nas są nauczyciele, dla których najważniejsze jest reprodukowanie wiedzy i odtwarzanie ale są również nauczyciele, którzy chcieliby przygotować uczniów do rozwiązywania problemów i radzenia sobie w nowych sytuacjach jednak w wyniku braku odpowiedniego warsztatu ich model lekcji nie uległ zmianie i odbywa się wg. wyuczonego schematu tj.: sprawdzenie obecności, podanie tematu, celu, wykład na temat nowych treści, rozwiązywanie przykładów i praca domowa. Poznając 4ALL pokażemy jak wyłamać ten schemat. Najważniejszym i najtrudniejszym elementem modelu 4ALL jest dotrzeć do sedna tego czego się uczy, wybudować doświadczenie, które wiąże się z życiem codziennym ucznia, połączyć treści podstawy programowej wokół pojęć kluczowych, nauczać całościowo w określonym kontekście a nie jednostkowo. 

Przedmioty kryją w sobie niebezpieczeństwo, przedmioty przyrodnicze fizyka, chemia kryją niebezpieczeństwo, które polega na oderwaniu czynności umysłowych od zwykłych spraw życiowych. Geografia, biologia główny nacisk kladzie na nabywanie wiedzy, matematyka główny nacisk kładzie na nabycie pewnej biegłości. Wszystko to czyni przedmioty mechanicznymi, czyste naśladownictwo, dyktowanie każdego kroku. Ucznia zmusza się do wykonania określonej czynności bez podania innej przyczyny jak ta, że postępując w określony sposób osiągnie określony wynik. Wskazuje mu się błędy i poprawia za niego a od niego wymaga powtarzania czynności dopóki nie staną się automatyczne.

Są uczniowie z dużym deficytem  automatyzacji.  Z badań, które przeprowadził Nicolson i Fawcett zaproponowali regułę „pierwiastka kwadratowego” mówiącą, że czas, którego dziecko z deficytem automatyzacji potrzebuje, aby opanować jakąś umiejętność, jest proporcjonalny do pierwiastka kwadratowego czasu, którego potrzebuje dziecko bez tego deficytu. Co to oznacza? Dla przykładu, jeśli opanowanie jakiegoś zadania zajmuje przeciętnemu dziecku 9 prób,  to dziecku z trudnościami w nauce zajmie ono 9 ×

9 = 27 prób, a więc trzy razy tyle, co dziecku bez trudności.

Egzaminomania, rankingowanie szkół spowodowało, że w szkole akcent położony został na sumę wiedzy. Nauczyciel jest tym lepszy im więcej zdola jej przekazać a uczeń im więcej potrafi jej zapamiętać. Wyścig co roku o najlepsze lokaty spowodował, że wszyscy zaangażowani w proces edukacji są z góry na przegranej pozycji. Ta bezradność wobec nieosiągalnego zadania powoduje u większości społeczności szkolnej jej niechęć. Nauczyciel aby wywiązać się z obowiązku realizacji programów stosuje lęk jako główny środek motywacyjny.  

Wiadomo, że informacje zapamiętane tak szybko jak są szybko zapominane.  To tworzy błędne koło lęku i braku wiedzy. W tym wszystkim nauczyciel bezradny zostaje przytłoczony myślą o obowiązującym programie, który staje się celem samym w sobie.

Zapraszamy do dyskusji na blogu.