Budowanie wiedzy podstawowej, budowanie doświadczenia

Nawiązanie do wcześniejszej wiedzy podstawowej ucznia, do jego doświadczenia jest jak  przygotowanie gleby przed siewem. 

Źle przygotowana gleba da słabe plony co można zobaczyć na filmie pt:" Szkolny chwyt", nauczyciel rozpoczął lekcję od  pojęcia "zmiany"  w historii, nie odwołał się do doświadczenia uczniów, nie zbadał czy rozumieją  czym jest owa zmiana. Wlewał wiedzę do głów uczniów, którzy biernie odbierali całą masę informacji. Czy byli zainteresowani? Dlaczego zapytał ich czy się nie nudzą? 

Aktywowanie wcześniejszej wiedzy nie tylko pomaga uczniom połączyć własne doświadczenie z tym czego mają się nauczyć ale pomaga uczniom zaangażować się mentalnie w nadchodzący proces ucznia się. 

Jak można aktywować wiedzę?

Wyobraź sobie, że wychodzisz z kina z filmu " Pretty Woman" i jakiś znajomy zapytał by ciebie o czym był ten film? Ty jednym zdaniem powiedziałbyś o "..." . Jedna fraza to sens tego filmu. Tak samo w szkole, przeglądając podstawę programową można znaleźć jedno słowo, które stanie się frazą pokazująca sens nauczanych treści. To słowo zaktywizuje całą uczniowską wiedzę. 

Wiedza podstawowa działa jak fundament, na którym można budować nową wiedzę oraz tworzyć wyżej wspomniane połączenia. Taki sposób nauczania czyni, że zgłębiane przez uczniów treści mają sens.

Wiedza podstawowa ułatwia naukę kiedy jest: 

-aktywana,

-dokładna,

-odpowiednia,

-wystczająca.

Aktywowanie wiedzy podstawowej i odwołanie się do doświadczenia uczniów nie jest proste. Może się zdarzyć, że zamiast ułatwić proces nauczania nastąpi rozproszenie uwagi poprzez aktywowanie wiedzy, która nie będzie powiązana z nauczaną teorią lub będzie dla uczniów myląca. Trzeba uważać również ze strategiami typu: Role-play, dramą, bazowaniem na emocjach czy szukaniem i prezentowaniem ciekawostek, posługiwanie się rozmaitymi narzędziami TIK dostępnymi na rynku nauczycielskim szczególnie wtedy, kiedy uczniowie nie mają wystarczającej wiedzy podstawowej (Strategie budowania wiedzy podstawowej zostaną dokładnie omówione na kursie 4ALL). Chociaż te atrakcyjne elementy warsztatu nauczycielskiego mogą być powiązane z nauczanym tematem zastosowane niewłaściwie mogą odciągać uwagę uczniów od tego co jest tak naprawdę ważne.

Czasami może zdarzyć się sytuacja, kiedy uczniowie nie mają wiedzy podstawowej na dany temat. Można zadać pytanie jak uczniowie zrozumieją i opanują koncepcje nadchodzących lekcji? Jeżeli uczniowie nie mają żadnych doświadczeń nie należy aktywizować wcześniejszej wiedzy ale należy ją utworzyć. Uczniom należy pomóc rozwinąć wiedzę podstawową stosując odpowiednie strategie. Mogą to być działania, które budują wiedzę z danej dziedziny przed ekspozycją nowych treści. Ta ważna baza wiedzy podstawowej pozwoli na użycie aktywnych strategii, które będą odnosić uczniów do tego o czym będą się uczyć przez kolejne jednostki lekcyjne. 

Jaka jest różnica między wiedzą faktograficzną, pojęciową a doświadczeniem

mówi fragment filmu : "Buntownik z wyboru"

• Zastanów się nad tematem, który dobrze znasz i wyobraź sobie, że czytasz o tym książkę. Czy znając zagadnienie lepiej ją zrozumiesz? Czy uważasz, że bardziej będziesz pamiętać to o czym czytasz? Dlaczego tak lub dlaczego nie?
• Przywołaj w swojej wyobraźni teraz temat, którego nie znasz. Wyobraź sobie, że  czytasz książkę o tym zagadnieniu. Czy uważasz, że dobrze ją zrozumiesz? Czy będziesz pamiętać, to o czym czytasz?  Dlaczego tak lub dlaczego nie?

Te pytania pozwolą Ci pomyśleć o znaczeniu wiedzy podstawowej.

Wiedza podstawowa pomaga lokować informacje w pamięci długotrwałej. Na przykład: za każdym razem, kiedy widzisz roślinę, twoja wiedza o roślinach jest aktywizowana w pamięci długotrwałej. Przypominasz sobie przez ciąg skojarzeń informacje na temat roślin.

1. Wiedza lokowana w pamięci i przechowywana w modelach umysłowych uwalnia pamięć roboczą. Modele umysłowe składają się z tego, "co wiemy" czyli dzięki oszczędności poznawczej nie musimy zwracać uwagi na szczegóły.

2. Wiedza podstawowa pomaga w odzyskaniu informacji z pamięci długotrwałej. Powiązanie nowych faktów z tym, co jest znane, jest znacznie skuteczniejszym sposobem na zapamiętanie niż po prostu powtarzanie informacji.

3. Uczniowie z większą wiedzą podstawową zapamiętują więcej o tym o czym czytają.

4. Wiedza podstawowa pomaga uczniom wyobrażać sobie wszelkie nauczane treści i to pomaga zapamiętać. Uczniowie bez wiedzy podstawowej nie skorzystają z tej strategii. 

5. Wiedza podstawowa umożliwia uczniom uczenie się przez analogię. Uczeń nie może się dowiedzieć o strukturze atomu wykorzystując  analogię o planetach, chyba że uczeń zna temat. 

6.Wiedza podstawowa pomaga uczniom zrozumieć metafory i język figuratywny.

7.Wiedza podstawowa i uczniowskie doświadczenie wpływają na wykorzystanie przez uczniów rozmaitych strategii. Jeżeli nauczyciel nie nawiąże do doświadczenia ucznia do jego wiedzy podstawowej to uczeń nie będzie potrafił wykorzystać swojego potencjału żeby zrozumieć i się nauczyć. 

8.Wiedza podstawowa kieruje naszą uwagą.

9. Uczniowie z większą wiedzą dostrzegają wzorce w nowej sytuacji.

10. Wiedza podstawowa pomaga uczniom zrozumieć, co jest ważne w danej sytuacji a co nie i na co nakierować uwagę. Np. trzyletnie dziecko mając niewielką wiedzę podstawową może pomyśleć, że tylko kobiety używają odkurzaczy, ponieważ widziało tylko kobiety odkurzające. Starsze dziecko widziało, wiele osób, które odkurzały i jego poziom rozumienia nie ogranicza się tylko do wykorzystania odkurzaczy przez kobiety ale do jego funkcji do czyszczenia. 

Uczniowie potrzebują wiedzy podstawowej,wiedzy tła aby "czytać między wierszami". Jeśli nie mają takiej wiedzy, będą czytać dosłownie. Wiedza podstawowa musi być zorganizowana.

Najbardziej kluczowa strategia pozwalająca uczniom się nauczyć zaplanowanych treści to powiązanie jej z już istniejącymi modelami umysłu. Oznacza to trzy rzeczy:

1) Przed nauką identyfikuj wcześniejszą wiedzę uczniów. Wykorzystaj do tego strategię KWL

2) Aktywizuj wiedzę zanim nauczysz się danego materiału.

3)Stwórz uczniom połączenie między nowymi informacjami a tym, co już znają. Najlepszą strategią jest metafora, analogia lub obraz nauczanego pojęcia.

1. Graficzna reprezentacja

Opis:

Uczniowie aktywują wiedzę podstawową, tworząc graficzną prezentację tematu przed lekcją. W parach podsumowują to, co ich rysunek mówi im o tym, czego się dowiedzieli, wymieniają się doświadczeniem.

Procedura:

Poproś uczniów, aby zamknęli oczy i zastanowili się nad danym tematem. Korzystając z bloku proszę uczniów aby rysowali obraz, który widzieli podczas zastanawiania się o nauczanym pojęciu.

Po zakończeniu lekcji poproś uczniów o opracowanie ich początkowego rysunku, tworząc nowy rysunek zawierający to, czego dowiedzieli się o nauczanych treściach podczas lekcji.

Uczniowie dzielą się swoimi obrazkami przed i po rysunkach ze swoim rówieśnikiem a następnie omawiają różnice między  swoimi rysunkami .

Na koniec lekcji pod swoim rysunkiem uczniowie odpowiadają pisemnie jak nauczane treści zostały przedstawione za pomocą rysunku.

2. Ruch i rozmowa

Cel: Aktywizowanie wcześniejszej wiedzy uczniów poprzez rozmowę i ruch.

Opis: Ruch i rozmowa może służyć jako strategia aktywizująca lub podsumowująca. W ramach tej aktywności uczniowie otrzymują temat i są proszeni o poruszanie się po sali lekcyjnej i rozmawianie z innymi uczniami. Podczas tych rozmów uczniowie dzielą się wiedzą na dany temat a następnie zapisują na swojej karcie pracy czego dowiedzieli się od innych.

Wskazówka: Ta aktywność może być wykorzystana jako strategia uruchamiająca wiedzę podstawową lub podsumowująca dany temat. Można wykonać to ćwiczenie w klasie ale lepiej a zewnątrz szkoły w jakimś miłym miejscu.