Sztuka popełniania błędów

Żyjemy w społeczeństwie osiągnięć  z naczelnym hasłem: „Chcesz być supermenem to przyjdź do super szkoły”,            chcesz uzyskać nadludzki efekt to musisz mieć ponad przeciętna edukację.

Nauczyciele rozliczani za osiągnięcia stawiają wysokie wymagania uczniom- cała społeczność szkolna nastawiona na wynik, który jest często ważniejszy niż samo kształcenie umiejętności. Nagradzają uczniów za rezultat, wywołując silne napięcia w tym: obawy przed niepowodzeniem i byciem odrzuconym lub ukaranym.

Oto technika, którą karciani magicy wykorzystują z nieprawdopodobnym skutkiem. Dobry magik  zna wiele trików, które zależą od szczęścia i nie zawsze działają. Jedne mogą zadziałać tylko raz na tysiąc prób. Magik wyjaśnia publiczności, że zamierza wykonać sztuczkę i celuje w tę, która udaje się raz na tysiąc prób. Oczywiście sztuczka prawie nigdy się nie udaje, więc magik przechodzi płynnie do drugiej próby-do efektu, który udaje się mniej więcej raz na sto prób-a gdy również zawodzi, płynnie przechodzi do efektu, który udaje się raz na dziesięć prób i jeśli i to się nie uda to ma pewniaka, którym nie zaimponuje publiczności ale to pewniak. Magik, który będzie miał szczęście to oszołomi publiczność. Ukrywając i mając kontrolę nad wszystkimi przypadkami "błędów" dokona cudu. Różnica pomiędzy uczeniem się a magicznymi pokazami jest taka, że podczas kiedy magicy ukrywają przed publicznością swoje błędy, uczeń ucząc się popełnia błędy publicznie. Jeżeli ten błąd spowoduje poczucie wstydu to uczeń odnosząc do siebie porażkę, będzie unikał nieprzyjemnych emocji ( zacznie wagarować, oddawać puste sprawdziany) ponieważ nie ma nad tym kontroli. Ważne jest przekierowanie porażki na poczucie winy.Poczucie winy związane jest z zachowaniem, nad którym uczeń może mieć kontrolę i podobnie jak magik może wpływać na wielkość popełnianych błędów. 

Psychoanalitycy Junga uważali wstyd za bagno duszy. Nauczyciele mogą pomóc uczniom "przejść przez nie w kaloszach". To właśnie wstyd uniemożliwia przeżycie porażki. Kiedy uczeń zachęcony przez nauczyciela decyduje się wystąpić przed klasą to jest tak przerażony wcześniejszymi doświadczeniami poczucia wstydu, że odbiera mu głos. Wielokrotnie można to zaobserwować. Wcześniejsze doświadczenia pokazały, że jest mało inteligentny, słaby, nie umie się wysławiać, argumentować. Kiedy uczeń osiagnął sukces szkolny a został zlekceważony to również rośnie poczucie wstydu. Wstyd generuje myśl: "Nie jestem mądry, nie jestem dobry, jestem głupi...". Jeżeli uczeń popełnił błąd to jego wstyd powie: "Jestem błędem" a jego uśpione poczucie winy może go obronić i odezwać się w trudnej dla niego sytuacji :"Przepraszam ale popełniłem błąd i mogę to naprawić". Wstyd jest powiązany ze wszystkimi trudnymi zachowaniami szkolnymi w tym z :agresja, uzależnieniem itd.

Szkoła jest specyficznym środowiskiem, w którym porażki mogą ponosić zarówno uczniowie jak i nauczyciele. Pierwsi płacą za to bezradnością intelektualną a drudzy wypaleniem zawodowym. Dla całej społeczności szkolnej porażka może zachwiać życiową równowagę, wzbudzając nieprzyjemne emocje, osłabiając przekonania na własny temat. 

To  zachowanie może to przypominać zachowania podobne do bohatera tego filmu:)

Mózg nie rozwiną się w ciagu jednego dnia. Kształcił swoje zdolności przez miliony lat.  Aby przetrwać nasi przodkowie musieli zdobywać pożywienie, schronienie- czyli dążyli do zdobycia "marchewki"  a unikali "kija", czyli drapieżników, głodu i innych. Z punktu widzenia przetrwania kije oddziałują silniej niż marchewki. Jeśli nie uda ci się zdobyć marchewki dzisiaj masz szansę jeszcze jutro. Jeśli nie unikniesz kija to już żadnej marchewki nie zdobędziesz.

"Zjedz dziś obiad, nie bądź nim". Setki lat wpływało na takie zachowanie. Kiedy uczeń popełni błąd to mimo całego dnia i wielu ciekawych sytuacji on przed snem właśnie o tym właśnie będzie myślał. Mózg jest stale gotowy do przyjęcia negatywnego doświadczenia, aby przetrwać. Kiedy pojawia się  choćby najmniejsze niepowodzenie albo problem mózg koncentruje się na nim, lekceważąc przy tym wszystko inne. 

Warto zapamietać :uczeń zacznie dobrze się czuć kiedy liczba pozytywnych doświadczeń przekroczy trzykrotnie chwile negatywne.

B.L.Fredrickson, Pozytywność.Naukowe podejście do emocji, które pomaga zmienić jakość życia

Bezradność intelektualna  w szkole pojawia się bardzo często z uwagi na to, że coraz trudniej sprostać uczniom postawione im wymagania edukacyjne. Uczeń widzi, że wysiłki nad opanowaniem treści jednego czy więcej przedmiotów okazują się daremne. Jest to szczególny przypadek wyuczonej bezradności, ponieważ poczucie niemożności osiągnięcia sukcesu jest skutkiem wcześniejszych niepowodzeń spowodowanych treścią i formą kształcenia. Doświadczają jej uczniowie, którzy początkowo wierzyli w siebie i swoje możliwości, ale nie podołali zadaniom, jakie im postawiono lub, jakie sami sobie postawili. W związku z tym nabrali przekonania, że żaden wysiłek podjęty w tym zakresie im się nie opłaci. Cedują poczucie kontroli na czynniki zewnętrzne i odpierają argumenty o podjęciu odpowiedzialności za swój proces uczenia się i zachowania.

 W większym stopniu to co negatywne, zatruje to co pozytywne. Jak dużo pozytywnych doświadczeń musisz przeżyć aby "przeprogramować siebie na poczucie winy" i zmniejszać druzgocące poczucie wstydu?