Poczucie skuteczności a sukces szkolny

Poczucie własnej skuteczności jest silnie powiązane z osiągnięciami szkolnymi (Bandura, 1997;. Schunk, et al, 2008) wiara, że jest się w stanie wykonać zadanie jest silnie związana z motywacją i włożonym wysiłkiem.

Poczucie własnej skuteczność jest powszechnie definiowany jako wiara we własne możliwości aby osiągnąć cel. Uczniowie mający poczucie skuteczności są bardziej skłonni do zmierzenia się z trudnymi zadaniami i są wewnętrznie zmotywowani.  Wkładają większy wysiłek aby osiągnąć cel, przyjmują odpowiedzialność za swoja naukę, są mniej skłonni do przypisywania odpowiedzialności czynnikom zewnętrznym stając się częścią samospełniającego cyklu zwrotnego. (Margolis i McCabe, 2006)

Poczucie skuteczności dotyka do pewnego stopnia wszystkiego co robimy (Bandura, 1984, p.251). Poczucie skuteczności jest jednak zależne od sytuacji. Uczniowie mogą mieć poczucie skuteczności kiedy tańczą, jednak odczuwać brak poczucia skuteczności w rozwiązywaniu problemów matematycznych . Wyniki badań pokazały jakie są skutki postrzeganie własnej skuteczności dotyczącej  uczenia się i motywacji. Uczniowie mający wysokie poczucie skuteczności w szkole poświęcają więcej wysiłku wyzwaniom edukacyjnym (Zimmerman i Martinez-Pons, 1990) i utrzymują się dłużej w obliczu trudnej sytuacji (Bandura, 1986; Schunk, 1991). Ponadto są bardzie odporni i potrafią  poradzić sobie w obliczu przeciwności losu (Pajares, 1996). Poczucie własnej skuteczności jest silnym predyktorem osiągnięć w nauce (Schunk, 1991). Uczniowie z większym poczuciem własnej skuteczności częściej używają większą różnorodność strategii poznawczych i samoregulacyjnych. Istnieje ścisła korelacja pomiędzy wysokim poczuciem własnej skuteczności i strategii dotyczących samoregulacji  (poznawczych i metapoznawczych)  a wynikami w nauce. (Pintrich & De Groot, 1990; Bouffard-Bouchard, 1990; Locke i Latham, 1990; Zimmerman i Martinez-Pons , 1992).

W przeciwieństwie, niskie postrzeganie własnej skuteczności może prowadzić do unikania zadań, bierność, braku zaangażowania i szybkiej  rezygnacji. Kolejna porażka jest nieunikniona (Bandura, 1997). Wyniki badań wskazują, że poczucie  własnej wysokiej skuteczności jest związane głębszym i bardziej strategicznym przetwarzaniem informacji podczas uczenia się.

• Doświadczenie sukcesu -  sukces w  rozwiązaniu zadania może wzmocnić wiarę we własne możliwości. 
• Słowna perswazja - nauczyciele mogą przyczynić się do zwiększenia poczucie skuteczności kierując w stronę ucznia informację zwrotną. Ważna jest motywacja związana z włożeniem wysiłku. 
• Stan emocjonalny - pozytywny nastrój może zwiększyć przekonania na temat własnej skuteczności, natomiast lęk może go podważyć. Pewien poziom emocjonalnego pobudzenia może stworzyć energetyzujące wrażenie i przyczynić się do zwiększenia poczucia własnej skuteczności.

Bandura pokazuje, że metody oparte na współpracy rówieśniczej poprawiają zarówno poczucie własnej skuteczności jak i ogólne wyniki w nauce. Uczniowie pracujący razem pomagają sobie wzajemnie. Praca rówieśnicza przyczynia się nie tylko do promowania bardziej pozytywnej samooceny ale również do lepszych osiągnięć.

Poczucie skuteczności jest wzmacniane również przez :

• Podawanie szczegółowych i krótkoterminowe celów, które będą wyzwaniem dla uczniów i będą postrzegane  jako osiągalne.
• Pomoc w rozwijaniu specjalnych strategii uczenia się. Uczniowie przechodząc przez kolejne kroki rozwiązania zadania otrzymują instrukcje odnośnie swoich  postępów i potrafią swoimi słowami opowiedzieć o problemie. Zbyt sztywne instrukcje i brak możliwości zadawania pytań, proszenia o pomoc obniżają poczucie skuteczności (Schunk i Pajares, 2002)

Porównywanie wyniki uczniów z ustalonymi celami, standardami a nie porównywania jednego ucznia do drugiego ucznia lub do reszty klasy gdyż porównywanie wyników miedzy uczniami obniża poczucie skuteczności.

Strategie wzmacniające poczucie własnej skuteczności przez uczniów:

Przygotuj  umiarkowanie trudne zadania: Jeżeli zadanie jest zbyt łatwe będzie nudne i może komunikować uczniom, że nauczyciel wątpi w ich umiejętności, zbyt trudne zadanie jeszcze bardziej wzmocni niskie poczucie własnej skuteczności.  

Zainicjuj modelowanie rówieśnicze:Uczniowie uczą się przez obserwację. Mogą odnieść do siebie czyjś sukces. Na zasadzie -jeżeli ktoś może to ja także.

Naucz konkretnych strategii: Naucz uczniów wykorzystywać rozmaite strategie rozwiązywania problemów. Może to dotyczyć ogólnych umiejętności badawczych jak i również przygotowanie do egzaminu lub do określonego zadania czy projektu.

Połącz problem z potrzebami uczniów: Powiąż nauczany  materiał  z potrzebami uczniów  i odnies go to takich dziedzin jak sport, kultura pop, filmy lub technologie.

Uczniowie dokonują własnych wyborów: Sprowokuj takie sytuacja, które pozwalają uczniom na podejmowanie własnych decyzji.

Dawaj częste, konkretne opinie :Udzielaj pochwały, które muszą być wiarygodne. Opinie na temat osiąganych przez uczniów muszą być formułowane i odniesione do ostatnich sukcesów ucznia. Nie stosuj informacji do porównań między uczniami.

Zachęcaj do dokładnych atrybucji :Pomóż uczniom zrozumieć, że porażka nie nie jest związana z uczniem bo jest głupi ale prawdopodobnie dlatego, że nie postępuje zgodnie z instrukcjami, nie spędził wystarczająco dużo czasu na przygotowanie się do testu albo brak mu wystarczających strategii uczenia się.

Nauczyciele mający wysokie poczucie własnej skuteczności i odnoszący własne sukcesy zawodowe związane z nauczaniem mogą zdecydowanie łatwiej motywować swoich uczniów i zwiększać ich rozwój poznawczy. Nauczyciele uczą na błędach i są bardziej skłonni do eksperymentowania z nowymi pomysłami i technikami nauczania. Nauczyciele o niskim poczuciu własnej skuteczności polegają na bardziej kontrolowanym stylu nauczania i są  bardziej  krytyczni wobec uczniów.