Doświadczenia uczniowskie są przetwarzane dalej w sposób niewerbalny przed rozpoczęciem nauczania zaplanowanych treści. Nauczyciel tworzy most z niewerbalnego przekazu nauczanego pojęcia, a następnie omawia to pojęcie spajając doświadczenia uczniów z wiedzą ekspercką. Nauczyciel przenosi uczniów do obiektywizmu, nakłaniając ich do odejścia od swojej intuicji i spojrzenia na nauczane treści tak jak widzą je eksperci, szczegółowo przedstawiając fakty i rozpatrując teorie. W ten sposób przygotowuje uczniów do następnego kroku, opanowania umiejętności.
W filmie pt: "Temple Grandin" główna bohaterka przywołuje z pamięci kolejne konkretne obrazy.To pozwala jej rozwiązać problem. Nie chodzi tutaj o manipulowanie w wyobraźni przedmiotami tylko o zestawienie fragmentów widzianych kiedyś obiektów.
Taka strategia sprawdza się przy rozwiązywaniu prostych zadań z przedmiotów przyrodniczych a co najważniejsze pozwala uczniowi zobaczy "końcowy projekt" zastosowania wiedzy w nowej rzeczywistości. Cyt: Wyobraźnia pozwala odpowiedzieć na pytanie " a co jeśli?" wydobywając prawdopodobne konsekwencje określonych sytuacji lub podjęcia pewnych działań.
Na podstawie S.T. Moulton, S.M. Kosslyn, Imagining Predictions
Można przyjąć tezę ,że cały system pojęciowy w ramach, którego uczeń myśli i działa jest z natury metaforyczny. Metafora to rozumienie i doświadczenie pewnego rodzaju rzeczy w terminach innych rzeczy, każda metafora pojęciowa ma taką samą strukturę, stanowi odwzorowanie przedmiotów jednej dziedziny na przedmioty innej dziedziny.
Bez metafory większość naszych wypowiedzi , które zawierają pojęcia abstrakcyjne, byłyby pozbawione znaczenia. Metafory zawsze towarzyszą myśleniu abstrakcyjnemu dotyczy to także wszystkich dziedzin nauki.
· wykorzystanie obrazu ( nie czytać! nie pisać! tylko obraz) aby połączyć uczniowską wiedzę z nowym pojęciem,
· wizualizacja idei,
· wykorzystanie muzyki aby oddać nastrój,
· tworzenie map pojęć- tylko obraz,
· konkretne przykłady-obraz,
· metafora-jest niezbędną strategią prowadzącą do głębszego rozumienia pojęć, jest kluczem do prawdziwego zrozumienia.
Nauczyciel przedstawia metaforę, która obrazuje,że odżywianie jest niezbędne do tego aby funkcjonować.Nauczyciel pyta uczniów: jaki jest związek komórki i ładowarki w odniesieniu do przemiany? Odżywiania?
Nauczyciel przedstawia metaforę, która obrazuje,że odpowiednia gospodraka odpadami jest niezbędny do tego aby funkcjonować. Nauczyciel pyta uczniów: jaki jest związek tego obrazu w odniesieniu do funkcjonowania naszego organizmu?
Pomóż uczniowi znaleźć konkretny, wyraźny obraz lub dźwięk przedstawiający nauczane pojęcie kluczowe.
Możesz je wyrazić za pomocą wrażeń zmysłowych. Możesz wizualizować tworząc ciąg skojarzeń.
Np. słowo "SPRAWIEDLIWOŚĆ" jako np. sędziowską togę, wagę-symbol sprawiedliwości. Twórz ten ciąg dopóki uczeń nie zobaczy konkretnego obrazu, który może zmieniać. Zwracaj uwagę na emocje, które towarzyszą poszczególnym obrazom. Czasem wizualizacja może wywołać silne wrażenia zmysłowe szczególnie, kiedy słowo oznacza rzeczywisty przedmiot. Pewne słowa, powiązane z wiedzą pierwotną będą wywoływały wyraźne wspomnienia. Jeżeli jednak utworzony obraz nie będzie powiązany z doświadczeniem ucznia to możemy się spodziewać, że mimo wizualizacji, uczniowie nie zobaczą żadnego obrazu. Ważne jest aby nauczać jak przekształcać "pojęcia" w "szczegółowe obrazy"
Arystoteles powiedział: "Największą rzeczą jest bycie mistrzem metafory".
W konfrontacji z rzeczywistością umysł działa tak, jakby szukał odpowiedzi na pytanie – czy wcześniej już miałem do czynienia z czymś podobnym?
Metafory są bardzo użyteczne w nauczaniu i uczeniu się, ponieważ wykorzystują wiedzę już istniejącą jako rusztowanie, na którym można budować nową wiedzę lub zobrazować właściwość nowego pojęcia, którego należy się nauczyć. Jak zobaczymy na filmie pt.:"Szkolny chwyt" użyta metafora pomogła uczniom poradzić sobie z nową koncepcją "wolności". Metafora wykorzystała wiedzę, jaką uczeń ma na temat otaczającego świata, aby zilustrować właściwość nieznanego tematu. W ten sposób nauka odbywała się na podstawie dotychczasowej wiedzy uczniów.
Metafory są strukturami poznawczymi, pozwalającymi pojmować to, co abstrakcyjne, wykorzystując pojęcia odnoszące się pierwotnie do tego, co konkretne. Istotą metafory jest zrozumienie i przeżywanie jednego rodzaju rzeczy w kategoriach innych. Jak mogliśmy zobaczyć na filmie pt: „Szkolny chwyt” metafora maszyny dotyczyła przechwycenia istotnej natury uczniowskiego doświadczenia związanego z wolnością. Bardzo wyraźne został pokazany most miedzy nauczanym pojęciem a wiedzą podstawową uczniów. Poczucie zrozumienia było natychmiastowe. Metafora jest czynnym procesem, zrozumienia naszej rzeczywistości.
Metafory są zakorzenione w naszych doświadczeniach. O ile w klasycznym językoznawstwie to środek ekspresji poetyckiej, o tyle na gruncie modelu 4All jest to pojęcie techniczne, odnoszące się do sfer poznania i działania.
Można przyjąć tezę, że cały system pojęciowy w ramach, którego uczeń myśli i działa jest z natury metaforyczny. Bez metafory większość jego wypowiedzi, które zawierają pojęcia abstrakcyjne, byłoby pozbawionych znaczenia. Temu co podlega odwzorowaniu jest struktura pojęć konkretnych i dzięki temu mechanizmowi uczniowskie poznanie może osiągać coraz wyższe poziomy abstrakcji. Zamiast oddzielnych cech danego pojęcia, metafory oferują całościowy obraz zawierający większość jego cech. Dzięki temu uczeń może zobaczyć relacje, które wcześniej były niewidoczne. Pomaga to zapamiętać fakty z lekcji ponieważ nauczane treści są umieszczone w określonym kontekście. Uczeń przetwarza nieliniowo. Metaforyczne nauczanie jest holistyczne. Skupia się na procesach rozpoznawania i rozumienia wzorców i ogólnych zasad, które nadają sens nauczanym treściom. Każda nowa lekcja nie jest odosobnionym zestawem informacji, ale okazją do nawiązania rozmaitych połączeń i uzyskania wglądu w nowe idee i we wcześniejszą wiedzę uczących się. Pogłębia to zrozumienie nauczanych treści. Uczeń ma poczucie, że nowe informacje nie muszą być nauczane od "zera" a nauczyciel może wykorzystać wiedzę podstawową do budowania jego wiedzy eksperckiej.
Każdy niemalże podręcznik-gotowy program nauczania tworzy liniowe przedziały wiedzy. Takie podejście powoduje, że uczeń jest obezwładniony wielką ilością "nowych" informacji. Metafora zorganizuje i łączy wiedzę zachęcając uczniów do pogłębionego zrozumienia oraz integrowania wiedzy czerpanej z różnych dziedzin.
Metafora może być jedną z najbardziej skutecznych metod nauczania. Kiedy tworzymy metaforę, musimy zrozumieć istotę tego czego uczymy.
Metafory działają zawsze, gdy mowa jest o pojęciach abstrakcyjnych.
Metafory są najcenniejszymi narzędziami w zestawie narzędzi edukacyjnych. Rozważ niektóre z następujących faktów:
Rozumowanie analogiczne jest szczególnym rodzajem myślenia na podstawie, którego z łatwością odwołamy się do uczniowskich doświadczeń, wiedzy podstawowej, do znanych przykładów. Wychodzimy zawsze od konkretnej sytuacji rodzącej pytanie, na które nie znamy odpowiedzi. By jej udzielić, szukamy przypadków, które są podobne do naszej sytuacji, a więc takie gdzie znaleziono rozwiązanie. To potwierdza, że myślenie konkretne w odwołaniu do doświadczenia ucznia i abstrakcyjne uogólnianie są ze sobą powiązane. Analogia prowadzi ucznia od konkretnej sytuacji, poprzez podobieństwo do innej konkretnej sytuacji, i do zastosowania abstrakcyjnej teorii.
Jeszcze raz: kluczem do myślenia analogicznego jest skojarzenie. Proces myślowy przebiega tu następująco: pojmujemy nową koncepcje dzięki skojarzeniu jej z czymś, co jest nam doskonale znane. Dzięki analogiom, nie tylko łatwiej jest zrozumieć nowe pojęcia, ale też łatwiej zagnieżdżają się one w naszej głowie. Często jest tak, że w konfrontacji z rzeczywistością nasz umysł działa tak, jakby szukał odpowiedzi na pytanie – czy wcześniej już miałem do czynienia z czymś podobnym?
Analogie mogą pomóc uczniom zobaczyć rzeczy z nowej perspektywy, pomóc zrozumieć abstrakcyjne pojęcia.
Uczeń mówi, że znane z życia codziennego sytuacje, pojęcia, zjawiska brzmią „ dziwnie znajomo“ i to „dziwnie znajomo” zostaje połączone z nowym problemem lub sytuacją w celu rozwiązania problemu i dojścia do pełnego zrozumienia abstrakcyjnego pojęcia.
Metoda heurystyczna angażująca liczne procesy umysłowe związane z myśleniem: abstrahowanie, kombinacje, budowanie analogii. Uproszczoną wersją jest technika superpozycji składająca się z nastepujących etapów:
1.Zdefiniowanie pojęcia/zjawiska/problemu.
2.Wybranie pojęcia do superpozycji-dowolnego pojęcia z innej dziedziny niż problem, który analizujemy.
3.Przeanalizowanie pojecia-stworzenie listy jego funkcji, atrybutów, definicji.
4.Znalezienie analogii miedzy problemem wejściowym a pojęciem wybranym do superpozycji.
5.Przeniesienie rozwiązań możliwych dla pojęcia na opracowany problem.
Przykłady z lekcji:
• Umysł jest jak mięśnie – jeśli je ćwiczysz to się rozwijają i są silne.
• Prąd elektryczny jest jak sieć rurociągów wodnych.
• Moc prądu elektrycznego jest jak wodospad. Wysokość wodospadu jest jak napięcie a ilość spadającej wody jak natężenie gdy teraz to połączysz czy czujesz moc wodospadu?
• Energia mechaniczna jest jak lokata w banku. Jeżeli nawet część z twojej lokaty przełożysz na inne subkonto to ilość pieniędzy pozostanie stała.
Synectics na biologii
krok 1. Pomyśl o komórce zwierzęcej, postaraj się bez książki przypomnieć sobie jak jest zbudowana, nie zaglądaj do notatek i odtwórz jak najwięcej informacji.
krok 2. Pomyśl o komórce zwierzęcej jak o małej fabryce gdzie wytwarza się różne materiały, ludzie w tej fabryce wykonują różne prace.
krok 3. Spróbuj zidentyfikować pewne podobieństwa między elementami komórki i stanowiskami w fabryce:
Na przykład,
• rdzeń jest jak centrum sterowania w fabryce,
• rybosomy są jak maszyny produkujące (białka) w fabryce,
• mitochondria są jak generatory prądu,
krok 4. Pokaż różnice miedzy analogiami:
Na przykład
• fabryka ma drzwi i okna a komórka nie.
• komórka posiada warstwę zewnętrzną membranę, która...
krok 5. Stwórz inne -analogie.
Komórka jest jak nasze miasto. W naszym mieście, burmistrz sprawuje kontrolę a w komórce jądro.
Spróbuj rozpoznać nowe pojęcia wprowadzone na lekcji oraz odnaleźć odpowiednie analogie.
Bądź jak najbardziej kreatywny. Niech puszczą wodze wyobraźni.
Zastosuj takie zdania
1. To jest po prostu jak ...,
2. To jest to samo, jak ...,
3. Pomyśl o tym jak ....
Spójrz na ten obrazek
Spróbuj teraz połączyć kropki trzema liniami bez odrywania ołówka od kartki czy powtórnego prowadzenia ołówkiem po którejkolwiek z lini już narysowanych. Skończ rysunek w punkcie, z którego wyszedłeś. Czas na wykonanie zadania to trzy minuty. Udało się?
Jeżeli zadania nie udało się dokończyć to proszę się nie martwić. W przeprowadzonym eksperymencie 78% uczestnikom nie udało się rozwiązać zadania w wyznaczonym czasie.
Rozważmy sytuację: w trakcie rozwiązywania tego zadania została włączona żarówka na lini twojego wzroku kiedy ty zastanawiałeś się nad zadaniem. Rozwiązanie prawdopodobnie nastąpiłoby natychmiastowo. Wyda się to trochę jak science fiction ale żarówka aktywowałaby koncepcje powiązane z wglądem i w ten sposób uzyskalibyśmy torowanie. Dlaczego?
Torowanie: żarówka kojarzy się z kreatywnością i wglądem. Kiedy jest włączona to jesteśmy bardziej kreatywni i nielinearni w swoim myśleniu.
Umiejętność właściwego torowania zwiększa kreatywność uczniów i popcha ich we właściwym kierunku. To nie musi być żarówka ale inne obrazy, kolory, szczęśliwe twarze, radosna muzyka. Wszystko co może pobudzić uczniowską wyobraźnię z udziałem świadomości lub też nie.
Na podłodze leżą Joe i Mandy, nie żyją, dookoła rozbite szkoło, kałuża wody i piłka bejsbolowa; co się stało?
Żeby rozwiązać zagadkę potrzeba opanować dwa tryby postępowania, gromadzenie danych na temat zdarzenia i odwołanie się do szerszego całościowego obrazu. Oba spojrzenia są niezbędne i jest konieczność dystansu wyobraźni. Robiąc sobie przerwę w wymyślaniu rozwiązania pozwalamy wyobraźni na konsolidowanie i przebudowywanie informacji, które zdobywamy.
Badania naukowe pokazują, że wizualizacja dobrze działa w rozwiązywaniu problemów, docieraniu do zapomnianych wspomnień, znajdowaniu twórczych rozwiązań itp.
Uczenie obrazem angażuje uczniowską intuicje, emocje, myślenie nielinearne.
W jaki sposób umysł tworzy obrazy? Teoria mówi, że pracuje jak komputer i ma trzy podstawowe funkcje.