Warsztay-metapoznanie
Wstęp
Dlaczego to ważne?
Tancerka baletu ćwiczy przy lustrze, widzi jakie postępy robi, koryguje popełniane błędy zanim inni ją zobaczą.
Jak w klasie stworzyć odpowiednik lustra dla procesów poznawczych, które są niewidoczne i nie mogą być bezpośrednio obserwowane?
Metapoznanie czyli „myślenie o myśleniu” jest stosunkowo młodą gałęzią psychologii, dlatego też techniki metapoznawcze są stosunkowo mało znane w polskich szkołach. Inteligencja (zdolności) oraz metapoznanie stanowią dwa niezwykle ważne czynniki determinujące efektywność uczenia się (Czerniawska, 2006). Dzięki umiejętnościom metapoznawczym uczeń wie, że sukces zależy od wkładanego wysiłku a nie od czynników zewnętrznych. Wpływa to na motywację i ma związek z poczuciem własnej skuteczności, co się przekłada się na wybór działania, wytrwałość i ostatecznie na stopień powodzenia w dojściu do celu. Ponieważ metapoznanie jest ważne w nauce i jest silnym predykatorem sukcesu szkolnego, to podstawowym założeniem warsztatów szkoleniowych będzie pokazanie na wielu przykładach, jak przekształcić środowisko szkolne w takie, które wdraża metapoznawcze techniki w treści edukacyjne, przyczyniając się do poprawy efektywności nauczania oraz to, jak umiejętności metapoznawcze mogą rekompensować niskie zdolności w nauce. Podczas warsztatów zostanie dokonana krótka rewizja jak braki w samoregulacji i motywacji, które odpowiadają za wiele różnic indywidualnych odróżniają dzieci uzdolnione od dzieci osiągających słabe wyniki w nauce i dzieci z upośledzeniem umysłowym. Monitorowanie jako umiejętność oceny własnej wiedzy, a co za tym idzie jej rozmienienia stanie się celem priorytetowym warsztatu. Omówione zostaną narzędzia metapoznawcze takie jak: Vee-diagram, Mapa Konfliktu oraz narzędzia, które wspomagają kształcenie umiejętności monitorowania własnej wiedzy; bycia skutecznym.
W treningu metapoznawczym zostaną wykorzystane ćwiczenia w ”kontekście heurystycznym” ,które zostną podzielone na 3 etapy. Pierwszy etap, to tworzenie środowiska dla metapoznawczych strategii w trakcie rozwiązywania problemów. Drugi to wykorzystanie metapoznawczych zachowań: uczestnicy szkolenia będą podążali za trenerem w krokach prowadzących do rozwiązania, patrząc na przykłady, dokonują wstępnych samodzielnych poszukiwań rozwiązań. W trzecim etapie uczestnicy pracują samodzielnie nad problemem, trener nie kwestionuje rozwiązań a jedynie poddaje refleksji zaproponowane rozwiązania.
W ćwiczeniach będą wykorzystane różne techniki graficzne, grafy, map dla lepszego zobrazowania prezentowanych zagadnień.
Podczas warsztatu nauczyciele samodzielnie przetestują techniki graficzne ułatwiające analizę tekstu i zadań otwartych, selekcję i porządkowanie informacji oraz łatwiejsze ich zapamiętywanie. Uczestnik warsztatów pozna budowę scenariusza Vee-diagram uczestnicząc w lekcji wychowawczej, stworzy scenariusz zajęć stosując narzędzia metapoznawcze, podzieli się swoim doświadczeniem. Będzie potrafił modyfikować własny warsztat pracy uwzględniając możliwości zastosowania nowych metod prac.
Innowacyjny warsztat nauczyciela-Metapoznanie
Temat szkolenia: Dlaczego metapoznanie jest szansą na podniesienie efektywności nauczania? Narzędzia metapoznawcze.
Cele główne: Rozumienie przetwarzania na głębokim poziomie, rozumienie czym jest metapoznanie, poznanie taksonomii Solo, poznanie V-diagram, mapy KONFLIKTU, pytania metapoznawcze, budowanie wiedzy podstawowej/tła. Znalezienie odpowiedzi na pytania: „Jak możemy zmierzyć wiedzę na temat wiedzy?” „Jak możemy zmierzyć efekty wynikające z treningu określonych strategii”?
Metody: Analiza scenek filmowych, tworzenie V–diagramu (strukturalizującego informacje), tworzenie mapy Konfliktu, warsztaty budowania wiedzy, tworzenie konspektów lekcji.
Czas: 8 h
Program
- Ćwiczenia, które pozwolą tworzyć pytania na wyższym poziomie i jak na nie odpowiadać. Strategia ta poprawia zrozumieniem problemu prezentowanego w zadaniu.
- Ćwiczenia w pisaniu streszczania, formułowanie posumowania i określenia co jest trudne. Kształcenia umiejętności monitorowania poziomu rozumienia problemu.
- Tworzenie przykładów przez analogię, wyjaśnianie relacje między pojęciami.
- Używanie różnych narzędzi metapoznawczych w sytuacjach problemowych w tym V-diagram, mapa Konfliktu (narzędzia nieznane w Polsce), POE
Zastosowane w programie ćwiczenia będą oparte na koncepcji Posnera. Mają pomóc poszukać stabilnego kompromisu pomiędzy alternatywna „zaszczepioną wiedzą” a nową teorią danego zjawiska.
NARZĘDZIA WPŁYWU NA UZYSKANIE CELU
1. Filmik fabularyzowany.
2. Przeanalizowanie materiału filmowego poprzez pytania pogłębiające (metapoznawcze).
3. Stworzenie systemowej reprezentacji poznawczej omawianego zjawiska (mapa myśli).
4. Podsumowanie i zweryfikowanie stanu nabytej wiedzy i jej struktury (taksonomia SOLO)
5. Zasugerowanie procedury pozwalającej uczestnikom samodzielnie zbadać zjawisko empirycznie (lewa część V-diagramu).
6.Przeanalizowanie wyników eksperymentu w kontekście podsumowania dotychczas zdobytej wiedzy i podjętych kroków badawczych (lewa cz. V-diagramu)
7. Wykorzystanie wyników eksperymentu do dopełnienia V-diagramu (prawa strona). Zasymilowanie wiedzy (uzupełnienie mapy myśli)
8. Zaproponowanie programu badawczego który badałby jak najwięcej szczegółów sytuacji w których reguła wzajemności działa jako narzędzie wpływu.
Taksonomia Solo
Uczestnicy szkolenia poznają nieznane w Polsce narzędzie służące do budowania wiedzy od konkretu do abstrakcji oraz jak zastosować na zajęciach lekcyjnych.
"Wiem czego nie wiem"-brakujące ogniwo
Metapoznawcze monitorowanie wiedzy jest warunkiem wstępnym do aktywacji innych umiejętności metapoznawczych i właśnie dlatego jest najbardziej odpowiednie do celów szkoleniowych.
Monitorowanie jako umiejętność oceny własnej wiedzy a co za tym idzie jej rozmienienie stało się celem priorytetowym omawianego warsztatu szkoleniowego a zastosowane narzędzia metapoznawcze, takie jak:V-diagram, Mapa Konfliktu, Mapa Pojęciowa i inne grafy pokażą jak zachęcić uczniów do kształcenia kompetencje w zakresie selektywności uwagi, alokacji zasobów poznawczych. Po zidentyfikowaniu przez ucznia swoich wcześniejszych doświadczeń, wiedzy, umiejętności następuje przeprogramowanie uwagi na treści wymagające douczenia. Zdanie „Uczeń wie czego nie wie” staje się głównym mottem zajęć. Aby wykształcić tę metapoznawczą umiejętność na warsztatach skupiono się na trzech strategiach monitorowania wiedzy.
Podczas szkolenia uczestnicy warsztatów poznają czym jest ?
1) Generalna wiedza
o procesach poznawczych (metapoznanie w pamięci, czytaniu, pisaniu i rozwiązywaniu problemów).
2) Wiedza o tym kiedy się czegoś nie rozumie (monitorowanie zrozumienia).
3) Wiedza o tym jak dobrze się coś opanowało.
4) Wiedza o tym jak dobrze wypadło się na teście.
5) Wiedza na temat umiejętności i procedur, których można użyć w celu poprawienia kognitywnej wydajności:
- Wiedza na temat repertuaru posiadanych strategii
(wiedza deklaratywna)
- Wiedza na temat sposobu używania strategii
(wiedza proceduralna – kolejne kroki)
- Wiedza na temat tego, kiedy używać strategii
(wiedza warunkowa – kiedy użyć, której strategii)
Zysk dla ucznia
Przykład osiągnięcia poziomu meta przez ucznia - czytanie ze zrozumieniem (przykład):
• zanim rozpocznę czytanie, patrzę na zdjęcia i tytuł tekstu,
• zanim zacznę czytać, staram się określić ile czasu zajmie mi czytanie,
• w trakcie czytania, od czasu do czasu sprawdzam czy rozumiem tekst,
• w trakcie czytania, staram się dowiedzieć, co to jest ważne w tym przeczytanym fragmencie,
• kiedy widzę, że nie rozumiem części tekstu, sprawdzam, czy istnieją słowa w tekście, których nie rozumiem,
• kiedy widzę, że nie rozumiem części tekstu, mogę sprawdzić, czy trudne słowa są wyjaśnione w innym miejscu tekstu,
• gdy widzę, że nie rozumiem części tekstu, czytam trudne części tekst jeszcze raz,
• jeżeli skończyłem czytać, myślę, czy dobrze zrozumiałem tekst,
• jeżeli skończyłem czytać, myślę, czego się nauczyłem.